Khi cảnh sát từ chối tiếp nhận đơn trình báo (FIR – First Information Report), người bị hại có thể thực hiện các bước sau để bảo vệ quyền lợi của mình:
-
Gửi đơn khiếu nại đến Cảnh sát trưởng: Viết đơn trình bày sự việc và gửi đến Cảnh sát trưởng. Nếu Cảnh sát trưởng thấy có căn cứ, họ có thể chỉ định một cảnh sát khác để điều tra.
-
Nhờ luật sư hỗ trợ: Luật sư có thể đại diện và bảo vệ quyền lợi của người bị hại, giảm thiểu khả năng bị sách nhiễu từ phía cảnh sát.
-
Đến đồn cảnh sát khác: Đơn trình báo có thể được nộp tại bất kỳ đồn cảnh sát nào. Cảnh sát có nghĩa vụ ghi nhận thông tin từ người khiếu nại, bất kể vụ việc xảy ra ở đâu. Đây được gọi là Zero FIR. Sau khi tiếp nhận, đồn cảnh sát sẽ chuyển hồ sơ đến đồn cảnh sát có thẩm quyền tại nơi xảy ra vụ việc.
-
Ủy quyền cho người khác nộp đơn: Người bị hại có thể ủy quyền cho người khác nộp đơn trình báo thay mình, cung cấp đầy đủ thông tin về vụ việc.
-
Nộp đơn khiếu nại trực tiếp lên Tòa án: Người bị hại có thể trực tiếp nộp đơn khiếu nại lên Thẩm phán huyện/Tòa án để khởi kiện vụ án dân sự.
-
Khiếu nại đến các cơ quan khác: Người bị hại có thể gửi đơn khiếu nại đến Ủy ban Nhân quyền Quốc gia/Địa phương.
Việc điều tra của cảnh sát phải tuân theo Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 1973, điều 173(1) quy định mọi cuộc điều tra phải được hoàn thành mà không chậm trễ một cách không cần thiết. Điều tra phải công bằng, nhanh chóng, minh bạch và đúng đắn cho cả nạn nhân và người bị buộc tội. Một cuộc điều tra không hiệu quả, không công bằng, không rõ ràng, vô trách nhiệm hoặc bị trì hoãn là vi phạm nguyên tắc cơ bản của pháp luật theo Điều 21 của Hiến pháp Ấn Độ năm 1950.
Theo phán quyết của Tòa án Tối cao trong vụ án Sakiri Vasu kiện Bang UP, nếu Thẩm phán cho rằng việc điều tra của cảnh sát không đúng đắn, Thẩm phán có thể yêu cầu cảnh sát điều tra lại và giám sát quá trình điều tra. Do đó, người khiếu nại/nạn nhân có thể yêu cầu Thẩm phán có thẩm quyền giám sát việc điều tra của cảnh sát để đảm bảo việc điều tra được hoàn thành nhanh chóng.
Người khiếu nại/nạn nhân cũng có thể nộp đơn lên Tòa án cấp cao để yêu cầu chuyển giao việc điều tra cho một cơ quan độc lập như Cục Điều tra Trung ương (CBI).
Ngoài ra, người khiếu nại/nạn nhân có thể khiếu nại điều tra viên cố tình không tuân thủ luật pháp trong quá trình điều tra. Theo Điều 166A của Bộ luật Hình sự Ấn Độ năm 1860, viên chức cảnh sát có thể bị phạt tù từ sáu tháng đến hai năm, kèm theo tiền phạt.
